Prof. Dr. Efe N. GENÇOĞLU
Basım sektöründe kullanılan kâğıt cinslerini temel olarak kaplanmış (kuşe) ve kaplanmamış (1. hamur) olarak ikiye ayırmak mümkündür. Kaplanmış kâğıtlar da genel olarak mat ve parlak olarak ikiye ayrılabilir. Basılacak kâğıtların özelliklerine uygun mürekkep seçimi kaliteli bir baskı için önemlidir.
Kâğıt
Kâğıdın özellikleri; temel özellikleri, görsel özellikleri, yüzey özellikleri ve mukavemet özellikleri olarak sınıflandırılabilir. Kâğıdın ebadı, gramajı ve kalınlığı temel özellikleridir. Kâğıdın parlaklığı ve beyazlığı, içinde bulunan optik beyazlatıcılar ve opasitesi görsel özellikleridir. Kâğıdın yüzey özellikleri; pürüzlülük, parlaklık ve yolunma direncidir. Kâğıdın mukavemet özellikleri ise çekme direnci, yırtılma direnci, ayrılma direnci ve bükülme direncidir.
Kâğıdın opasitesi basılabilirlik açısından önemlidir. Opasitesi düşük kâğıtlarda ön yüze yapılan baskı arka yüzden görülebilmektedir. Kâğıdın yolunmaya karşı gösterdiği direnç diğer bir önemli özelliktir. Kaplanmamış 1. hamur kâğıtlarda liflerin, kaplanmış kuşe kâğıtlarda ise kuşe kaplamasının baskı sırasında yolunmaması gerekir. Kâğıdın yüzey pürüzlülüğü ne kadar düşük olursa baskı kalitesi o kadar iyi olacaktır. Kâğıdın emiciliği önemli bir basılabilirlik parametresidir, bu özellik kâğıdın ofset baskı mürekkebi içindeki yağları emme kabiliyetidir. Bu emiciliğin kâğıdın ön ve arka yüzeylerinin her yerinde homojen olması özellikle zemin baskılarda beneklenme oluşmaması için önemlidir.
Mürekkep
Ofset baskıda yağ bazlı mürekkepler kullanılmaktadır. Ofset baskı mürekkebinin içinde temel olarak yağ, pigment, reçine, vernik ve katkı maddeleri bulunur. Ofset baskı mürekkebinde kullanılan yağlar bitkisel ve mineral olmak üzere iki çeşittir. Bazı durumlarda bu iki tip yağ beraber de kullanılabilir. Gıdaya uygun mürekkeplerde bitkisel yağlar kullanılmaktadır.
Ofset baskı mürekkeplerinin baskı makinesinin mürekkep haznesinde kurumaması fakat kâğıt üzerine basıldıktan sonra hızla yerleşmesi ve kuruması istenir.
Mürekkeplerin bazı haslık özelliklerinin bilinmesi önemlidir:
Işık haslığı: Mürekkebe rengini veren pigmentin güneş ışığına karşı direnci olarak açıklanabilir. 1 en dayanıksız ve 8 en dayanıklı olarak derecelendirilir.
Alkol dayanımı: Özellikle hazne suyunda isopropil alkol kullanılıyorsa mürekkepte bu dayanımın olması istenir.
Nitro dayanımı: Baskıdan sonra dispersiyon lak ve selofan uygulaması yapılacaksa mürekkebin renginin bozulmaması için bu dayanımın olması gerekir.
Alkali dayanımı: Deterjan veya sabun gibi alkali maddelerle temas edecek baskılar için gerekli olan dayanımdır.
Tabaka ofset baskı mürekkeplerinin renklerinin ISO 2864-1 standardına uygun olarak üretilmiş olması ve mürekkebin tabaka ofset baskı standardı olan ISO 12647-2 standardında belirtilen özelliklerle uyumlu olması gerekir.
Mürekkep seçiminde en önemli husus kullanılması düşünülen mürekkeplerin teknik bilgi sayfasını (TDS) temin etmek ve buradaki bilgilere göre kullanılacak kâğıda veya işin özelliklerine uygun olup olmadığını değerlendirmektir. Ayrıca gerekli olduğu durumlarda mürekkebe hangi yardımcı maddelerin katılması gerektiği de bu dokümanda belirtilmektedir.
Örnek bir değerlendirme hubergroup tarafından üretilmiş RAPIDA® COFREE mürekkebine ait teknik bilgi sayfasında (TDS) aşağıda görülmektedir:
RAPIDA® COFREE
Rapida Cofree; hızlı yerleşen, içeriğinde kobalt bulundurmayan, tabaka ofset baskı makineleri için hubergroup tarafından üretilmiş trikromi mürekkep serisidir. Son derece şeffaf pigmentlerden ISO 2846 mürekkep standardına ve ISO 12647-2 tabaka ofset baskı standardına uygun olarak üretilmiş, CMYK renkler arasındaki ton dağılımı uygun, baskıdaki gri balans dengesini destekleyen bir mürekkep serisidir.
RAPIDA COFREE mürekkep serisi, emici yüzeylere baskı yapmak için tasarlanmıştır. Ofset baskı makinelerinde yüksek hızlarda yapılan baskılar için uygundur. Yayıncılık ile ilgili baskılarda kullanılmak üzere üretilmiş bu mürekkep serisi mineral yağ içerir. Eğer gıda ambalajı baskısı yapılacaksa gıda ambalajına uygun mürekkep serisi tercih edilmelidir.
RAPIDA COFREE mürekkep serisi formanın ön yüzünün baskısı bittikten sonra hemen arka yüzünün baskısının yapılması için uygundur ve baskı işleminden sonra hızlı bir şekilde baskı sonrası işlemler yapılabilir. Baskıda lak uygulaması gerektiği durumlarda inline lak baskısı için uygundur. RAPIDA COFREE, ofset baskı mürekkep üretim standardı olan ISO 2864-1’e uygun cmyk renklerde üretilmektedir ve bu uygunluk bağımsız bir kurum olan FOGRA tarafından onaylanmıştır. Tabaka ofset baskı standardı olan ISO 12647-2 standardında belirtilen baskı özellikleri ile tam uyumludur.
Hazne suyu toleransı çok iyi olan RAPIDA COFREE mürekkep serisi baskı sırasında mükemmel bir stabilite sağlar. Bu özellikleri ile alkolsüz baskıya da çok uygundur ve kobalt içermeyen yapısıyla Avrupa’nın gelecekteki düzenlemelerine bu günden uyum sağlamaktadır.
Mürekkepte kullanılabilecek yardımcı maddeler
RAPIDA COFREE serisi mürekkepler kullanıma hazır olarak sunulmaktadır. İstisnai durumlarda mürekkeplerinin özel baskı koşullarına uyarlanması gerektiğinde, mürekkep ile uyumlu aşağıdaki yardımcı maddeler kullanılabilir.
Yolunma direnci düşük baskı altı malzemelerinde, yolma problemini gidermek için Ink Oil 10T1405 kullanılabilir,
Prof. Dr. Efe N. GENÇOĞLU